HIRUGARREN GERTALDIA

 

 

Joka-lekua:

      Ostatu barne bat.

 

 

      Ostalertsa zerbitzatzen ari. Hiru kantari, Katxin laugarren erakasle, ari dira Mixel zenaren kantuen emaiten.

 

            Kantu berri kantatzen

            Orai naiz abian,

            Hasi nahia nintzen

            Gan den aspaldian,

            Orai arte begira

            Egon naiz lorian,

            Gaxtagiñak hartuko

            Tuztela agian.

 

            Otoi egin zazue

            Zertaz diren kasu,

            Gauzak diren bezala

            Nahi ditut aipatu.

            Artzain bat bere bordan

            Baitute garbitu

            Etsaiaren indarra,

            Han da baliatu.

 

            Mixel zuen izena,

            Deitura Larralde,

            Bakarrik bizi zena,

            Lagunikan gabe,

            Gauaz eta egunaz,

            Beti larrez larre,

            Jan edan onik gabe

            Zabilan debalde.

 

            Gau hartan auzoan zen

            Gaztain erre jaten

            Trixteak holakorik

            Ez zuen pentsatzen;

            Ber'ustez deskantsuan

            Artalderat gan zen,

            Kriminelak etxean

            Harmaturik zauden.

 

      Laugarren pertsuan, Luix sartzen da. Elgarri keinu bat eginik, kantariak ixiltzen dira.

 

LUIX: (Errabian) Segitzen ahal duzue ba zuen kantua... Zertako ixildu zirezte?... Ala, zer nauzue?... Ni sobera hemen?

KATXIN: (Eztiki) Ez, Luix, ez zaitugu batere sobera... Bainan ez dautzugu penarik egin nahi.

LUIX: (Beti samur) Penarik ez egin nahi?... Zuen moldeak zer uste duzue egiten dautatela?... Atsegin beharbada?... Kriminelaren aita naizela pentsatzen baduzue, errazue garbiki.

KATXIN: Ez dut ene kantetan holakorik aipu.

LUIX: Ez duzue beharbada holakorik aitortzen, bainan ez ukatzen ere... Deus hobenik gabe, hemen naukazue denek soberakin bat bezala. Ni hurbildu ordu, konpainia mutu, konpainia urrun... Atzoko hura bera nuk ni egun ere... Hiliki usteldu bat banintz bezala, leku egiten duzue niganik... Niganik ihes, deus gaizkirik egin ez dudalarik, deusetan kondenatua izan gabe ere... Ene etxea fama tzar batez ilundua, zikindua, ehoa delakotz, fama hartarik nauzue jujatzen... Ez gertatutik bainan erran-merran huts batzuen gainetik... Ez zirezte gizonak! (Edan eta brau jalitzen da)

KATXIN: Hum... Minbera, gizona... Eta minbera denak atx egiten... Ha, zertan ginuen ba gure kantua?... Ha ba... Huna segida. (Kantua segitzen dute...)

 

            Artaldea bildurik

            Bera etorria,

            Egintxe zuelarik

            Bere afaria,

            Sukaldean lo zagon

            Kadiran jarria,

            Bainan hurbil bazagon

            Norbait atzarria.

 

            Zango puntetan zaizko

            Etorri bipilik,

            Aizkora eskuetan

            Ixil gibeletik;

            Hiru kolpez segidan

            Buru arraildurik,

            Han bertan utzi dute

            Bizia kendurik.

 

            Hiltzea ez zen aski

            Nahi zuten erre

            Lastoz eta petrolez

            Entseatu dire;

            Ez zuten utzi nahi

            Trazarikan ere

            Afera ongi zuten

            Baliatu balire.

 

            Justizia izan da

            Jina Baionatik,

            Jendarmeria eta

            Jaun mera herritik,

            Gibelerat itzuli,

            Bihotza trixterik,

            Ez baitute atzeman

            Nehor hiltzailerik.

 

      Hurrengo pertsuan sartzen da Ganix. Kantariek elgarri keinu bat egiten dute han dela, bainan gelditu gabe...

 

            Senperen gertatzeko

            Oi krima trixtea,

            Sortuz geroz zor dugu

            Guziek hiltzea;

            Bainan ez zauku haizu

            Odol ixurtzea

            Horrek ekartzen baitu

            Denentzat kaltea.

 

      Pertsu hau eman-eta, agertzen da Tartalet...

 

DENEK: To, Tartalet... Haugi hunarat... Jar hadi hemen. Zerbitzaria, baso bat gehiago. Ale, kanta zak gurekin... (Tartaletekin emaiten dute hamargarren pertsua, Ganixi buruz bezala)

 

            Nor-nahi izan dadien

            Horren egilea,

            Galdu du sekulakotz

            Barneko bakea;

            Ez dauka pagaturik

            Egin duen kaltea,

            Irrizkatzen ere du

            Lepoa moztea.

 

TARTALET: Pertsu hori ontsa emana duk gero... Jaun misionestak, gauza bera erran dik prediku alkitik.

KATXIN: To, hik biziki ontsa ikasia omen duk jaun misionestak krimaz eman predikua... Ale, behar daukuk prediku hori egin.

TARTALET: Emanen diat, bainan zuek ixilik egotekotan, elizan bezala.

DENEK: Ba, mutikoa ba... To, haugi hunarat... Upa hadi mahainaren gainerat... Ale, xo... Lot hadi...

TARTALET: (Hazparneko misionest ezagutu zonbait imitatuz, emaiten du predikua) Krima... Krima izigarri baten xehetasun hitsak hedatu dira Euskal-Herriaren hegal urrunetaraino, gure arrazaren omen ona histen dutela, jende xehen bihotzak lazten, gure arteko goxotasuna iluntzen eta nahasten... Krimaren tokia: Senpere... Krimaren ondorioa: Artzain gaixo bat, gorputz... Krimaren egilea: Nehork ez jakin nor den... Makur mintzo naiz... Bada norbait, norentzat barneak kanpo, eta iluna egun argi, baitira, norbait hura: Gure Jainkoa... Norbait haren gaztigua, ez da mentura, bainan segura. Eta gure artean balin bada delako kriminela, ez dezake uka nik errana... Adi-zak, kriminel trixtea... Bularrari jo eta jo ari zaukan danga hori, Jainkoaren boza duk... Nahi huke pausatu, lo egin, ahantzi... ez... danga, danga... Jainkoaren bozak ez dik pausarik emaiten... Nahi huke alegeratu, goxatu, bakea jastatu... danga, danga... Jainkoaren bozak ez dik deskantsurik uzten... danga, danga... Soinu bera entzunen duk ase artio, nahasi artio, erotu artio... danga, danga...

GANIX: (Orroaz) Bakea, bakea eta bakea... Leporaino badiat zuen danga eta danga zikinarekin.

KATXIN: Jes... Bainan, gizona, zer duzu?... Ez gira zutaz ari... Abusatzen ari gira.

GANIX: Abusamendu latza... akitgarria... errespeturik gabea...

TARTALET: (Sekulako elasturian) Ez gira zutaz ari, gu... danga, danga... Kriminelari nola joiten dion kontzientziak, erraiten dut nik... Ba, danga, danga... Merezi ahal du, alabainan, hola gizona hil eta errez geroz. (Ganix brau jalitzen da, esker tzar batean. Tartalet ondotik jarraitzen zaiola) Holakoeri ez liteke aski lepoa moztea. Behar litezke, lepoa moztu aintzin, ontsa sofriarazi. Eta hola ez liteke gehiago buhamerik... danga, danga, pits ez duk alabainan buhamentzat.

 

OIHALA